Het hebben van een vaarbewijs is een plicht wanneer je met een motorboot over het water varen wil in Nederland. Afhankelijk van de snelheid, lengte en soort boot die je hebt, dien je in het bezit te zijn van een bepaald soort vaarbewijs. We kennen in Nederland het kleine vaarbewijs en het grote vaarbewijs. Het kleine vaarbewijs kan onderverdeelt worden in klein vaarbewijs 1 en Klein Vaarbewijs 2. Daarnaast kennen we nog tussen vorm van het Klein Vaarbewijs 2 en het Groot Vaarbewijs namelijk het Beperkte Grote Vaarbewijs. We kennen dus kort gezegd 4 soorten vaarbewijzen in Nederland. Aan alle 4 zijn aparte voorwaarden verbonden met betrekking tot regelgevingen, rechten en plichten.
Voor het verkrijgen van een Klein Vaarbewijs dient de examenkandidaat minimaal 18 jaar oud te zijn. De 'VAMEX' stelt echter geen ondergrens aan het afleggen van examens wat betreft leeftijden. Iemand die jonger is dan 18 jaar kan dus examen afleggen voor het Klein Vaarbewijs. Voorwaarde is dat de kandidaat zichzelf kan legitimeren. Indien de kandidaat slaagt voor het examen, ontvangt deze een getuigschrift dat kan worden omgewisseld voor een officieel Klein Vaarbewijs als de persoon 18 jaar geworden is. Het getuigschrift heeft niet de geldigheid van een officieel Klein Vaarbewijs.
Om een Klein Vaarbewijs te verkrijgen dient men te voldoen aan de medische eisen voor de binnenvaart. Deze eisen zijn op de meeste punten vergelijkbaar met die voor het Groot rijbewijs voor vrachtwagens. Er zijn echter een paar belangrijke verschillen:
Pas als je een Klein Vaarbewijs wilt hebben moet je aantonen dat je geen ziektes of aandoeningen hebt die een probleem voor de veiligheid op het water kunnen zijn. Je moet daartoe een Eigen Verklaring invullen. Deze wordt t.z.t. toegestuurd door de ANWB op het moment dat je het vaarbewijs aanvraagt, dus nadat je bent geslaagd voor het examen.